Marta Stapert – Erik Verliefde
Προλεγόμενα
(γράφουν οι: Παύλος Ζαρογιάννης και Άννα Καραλή)
Το βιβλίο αυτό μας συγκίνησε από την πρώτη στιγμή που το πήραμε στα χέρια μας.
Είναι ένα βιβλίο απλό, θα μπορούσε να πει κανείς, χωρίς πολύπλοκες θεωρητικές
αναζητήσεις, ωστόσο εξαιρετικά πλούσιο και περιεκτικό. Οι συγγραφείς
καταφέρνουν να μας παρουσιάσουν, με λιτό και προσιτό τρόπο, ένα ιδιαίτερο
‘παιδο-κεντρικό’ μοντέλο επικοινωνίας και θεραπείας, που στηρίζεται στις αρχές
τόσο της Προσωποκεντρικής Προσέγγισης, όσο και του Focusing (Διαδικασία
Εστίασης), δίνοντας έμφαση στην παρουσίαση της πρακτικής εφαρμογής του
μοντέλου τους.
Ένα μοντέλο που μπορεί να διερευνήσει περίπλοκα και κρίσιμα ζητήματα, όπως τα
όρια, τη σχέση με γονείς και άλλους φροντιστές, αναπτυξιακά προβλήματα,
μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικά μπλοκαρίσματα, εμπόδια επικοινωνίας,
έκφρασης, κατανόησης, συσχέτισης, και γι’ αυτό μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε
πτυχή της ζωής των παιδιών και των εφήβων, όπως στην οικογένεια, το σχολείο,
το παιχνίδι, την κοινωνική και προσωπική τους ζωή.
Κεντρικό χαρακτηριστικό του προτεινόμενου μοντέλου είναι ότι αναδεικνύει τη
σημασία και σπουδαιότητα της βιωματικότητας, της βιωματικής σχέσης με τον
εαυτό και με τον άλλο. Δεν υποστηρίζει μία χειραγωγούμενη ανάπτυξη των παιδιών
και των εφήβων, αλλά μία ανάπτυξη που εξελίσσεται μέσα από μία βιωματική σχέση
τόσο με τον ίδιο τον εαυτό, όσο και με τον
φροντιστή/θεραπευτή/εκπαιδευτή/δάσκαλο/καθηγητή. Γι’ αυτό το λόγο, το βιβλίο
προτείνει και παρουσιάζει το πώς καλείσαι να είσαι μέσα σε μία θεραπευτική
σχέση και όχι τι κάνεις σ’ αυτή. Δεν αναφέρεται δε μόνο στο πώς μπορείς να
επικοινωνείς και να εργάζεσαι αποτελεσματικότερα με ένα παιδί/έναν έφηβο, αλλά
καθρεπτίζει απλά και απτά τη διαδικασία του πώς μπορείς να γίνεις ένας
εναργής, βιωματικός ακροατής των δυσκολιών, ανησυχιών και προβλημάτων του.
Οι συγγραφείς, βασιζόμενοι στην ευρεία γνώση και βαθιά πείρα της φιλοσοφίας
και πρακτικής του Focusing, αλλά και στην πολύχρονη προσωπική τους εργασιακή
εμπειρία, μοιράζονται μαζί μας προσωπικές απαντήσεις, και… αυτό κάνει το
βιβλίο πολύ πρακτικό.
Ο αναγνώστης μπορεί να βρει πολύτιμο υλικό για ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων που
αφορούν, τόσο στην καθημερινή επικοινωνία με παιδιά και έφηβους, όσο και στην
επαγγελματική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία αυτών των ηλικιακών ομάδων.
Τέλος, η ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού πρακτικών παραδειγμάτων δίνει απαντήσεις
σε πλήθος ερωτημάτων, ενώ, παράλληλα, μπορεί να δημιουργήσει στον αναγνώστη
νέα ερωτήματα και προβληματισμούς, που ενδεχομένως θα τον οδηγήσουν σε μια πιο
προσωπική, ίσως βιωματική αναζήτηση, των δικών του αναστοχαστικών συλλογισμών
και απαντήσεων.
Το βιβλίο, βασικά, απευθύνεται σε μία ευρεία γκάμα αναγνωστών, όπως σε
ειδικούς συμβούλους ψυχικής υγείας και ψυχοθεραπευτές, σε όλους τους
επαγγελματίες που ασχολούνται με παιδιά και έφηβους, βρεφοκόμους, νηπιαγωγούς,
δασκάλους, καθηγητές, λογοθεραπευτές, ειδικούς θεραπευτές, εργοθεραπευτές,
θεραπευτές ειδικής αγωγής, παιδιάτρους, νομικούς, σε γονείς και φροντιστές,
αλλά και σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει και να βελτιώσει τις
επικοινωνιακές του δεξιότητες και τη σχέση του με παιδιά και εφήβους.
Στο σημείο αυτό, θα θέλαμε να σημειώσουμε πως το βιβλίο αυτό αντιπροσωπεύει
την πίστη μας στη βιωματική διαδικασία της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως και στη
δυνατότητά της να πραγματώνεται, προάγεται και αναπτύσσεται ενάντια στις
αντιξοότητες της ζωής. Γι’ αυτό και θέλουμε να ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα
αναγνωρίσουν στις σελίδες του έναν ουσιαστικό πυρήνα μάθησης και πρακτικής
εφαρμογής, τόσο της βιωματικής τους διαδικασίας, όσο και της προαγωγικής τους
δυνατότητας.
Κλείνοντας, θέλουμε να ευχαριστήσουμε από καρδιάς όλους όσους συνέβαλαν στην
πραγματοποίηση της έκδοσης αυτού του βιβλίου. Αρχικά, τους ίδιους τους
συγγραφείς που μας εμπιστεύτηκαν την έκδοσή του στα Ελληνικά. Στη συνέχεια,
την ομάδα συνεργατών του Ελληνικού Κέντρου Focusing, που ανέλαβε με προθυμία
το δύσκολο έργο της μετάφρασης, συγκεκριμένα, τις κυρίες Ζωή Βουλγαράκη, Έλλη
Κούμουλου, Μαρίκα Ρέλλου, Ρεβέκκα Ροδοπούλου, καθώς και τον κ. Νικόλαο
Κυπριωτάκη. Επίσης, την κα. Στέλλα Σταθουλοπούλου για τη γλωσσική-φιλολογική
επιμέλεια. Τέλος, τον κ. Δημήτρη Παντελή – υπεύθυνο των εκδόσεων Κοντύλι για
τη γενικότερη επιμέλεια και παραγωγή – καθώς και τη μικρή Άννα Κοκκολάρα της
οποίας η ζωγραφιά κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου.
Οπισθόφυλλο
Το να ακούει κανείς τα παιδιά είναι μια δεξιότητα την οποία γονείς, δάσκαλοι,
φροντιστές και σχολικοί σύμβουλοι χρειάζεται να χρησιμοποιούν κάθε μέρα. Μέσα
από το βαθύ σεβασμό τους για την ήδη υπάρχουσα στάση αυτών των ενηλίκων, οι
συγγραφείς προσφέρουν μια επιπρόσθετη διάσταση στην τέχνη της επικοινωνίας με
παιδιά.
Αυτό το βιβλίο αναφέρεται στην ακρόαση με πολλούς τρόπους, τόσο του βαθύτερου
εαυτού μας, όσο και των άλλων. Έχει να κάνει με το να ακούμε αυτό που τα
παιδιά λένε, νιώθουν και σκέφτονται, αλλά, επίσης, και με αυτό που είναι
βαθύτερο από τις σκέψεις και τα συναισθήματα.
Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να ακούν τον εσωτερικό τους κόσμο, ανιχνεύοντας αυτό
που νιώθουν στο σώμα τους, εμφανίζεται αλλαγή στην συμπεριφορά. Η διαδικασία
της αλλαγής, που ονομάζεται Focusing, εξηγείται με πολλούς τρόπους, μέσα από
τις προσωπικές εμπειρίες των συγγραφέων, μέσα από τα εργαστήριά τους, μέσα από
την εκπαίδευση και μέσα από τις συνεδρίες θεραπείας παιδιών.
Οι συγγραφείς δίνουν μια δομημένη προσέγγιση για την εφαρμογή αυτής της
διαδικασίας στα σχολεία και σε άλλες ομαδικές καταστάσεις, αλλά πολλά απ’
αυτήν μπορούν να αξιοποιηθούν επίσης στο σπίτι από γονείς. Με αυτό το βιβλίο
μπορείτε, αρκετά αυτόνομα, να ξεκινήσετε να συνοδεύετε πιο συνειδητά τα παιδιά
στην ανάπτυξη τους και, με αυτόν τον τρόπο, θα βλέπετε να μεγαλώνει η
αυτοπεποίθησή τους.
Υπήρξε μεγάλη πρόκληση για μας το πόνημα αυτό. Τελικά, μπορούμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας ευτυχείς που, μετά από εικοσιπενταετή πορεία μελέτης, κριτικού αναστοχασμού και πρακτικής εφαρμογής της προσωποκεντρικής και Focusing-βιωματικής προσέγγισης, φθάσαμε στο δημιουργικό αποτέλεσμα αυτής της έκδοσης.
Θεωρούμε ότι ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του βιβλίου είναι οι βασικές θέσεις του συγγραφέα Cambpell Purton αναφορικά με τη σχέση ανάμεσα στις δύο προσεγγίσεις, τις οποίες και μοιραζόμαστε αμέριστα μαζί του. Ειδικότερα η θέση ότι δεν είναι αντιθετικές και αντικρουόμενες, αλλά συμπληρωματικές και αλληλοενεχόμενες, μια και η φιλοσοφία και οι αρχές της προσωποκεντρικής προσέγγισης είναι πηγή προέλευσης της Focusing-βιωματικής θεραπείας. Γι’ αυτό και δεν τις παραθέτει απλά, αλλά, βασισμένος στο κοινό φιλοσοφικό τους υπόβαθρο, παρακολουθεί τη διαδρομή τους, τις διερευνά, τις συγκρίνει και τις αντιπαραβάλλει. Μ’ αυτόν τον τρόπο διατυπώνει με ευκρίνεια τα στοιχεία που τις ενώνουν και αναδεικνύει το πώς η μια μπορεί να υποστηρίξει, φωτίσει και εμπλουτίσει την άλλη. Σταδιακά, επιτυγχάνει δε να αναδείξει μια σχέση ζωντανή, πολύχρονη, ταραχώδη, συγκρουσιακή, αλλά και συνάμα μια σχέση που εμπνέει, μια σχέση πολύπλοκη, με διακυμάνσεις λεπτών αποχρώσεων. Καταλήγει δε, στη συνέχεια, να εκφράσει με σαφήνεια και τη δική του θέση/πρόταση για τη σχέση των δύο προσεγγίσεων. Ακολουθώντας μια ενδεχομένως λησμονημένη και παραδοσιακή οπτική, υπογραμμίζει την πρωταρχικότητα της προσωποκεντρικής προσέγγισης και της προσωποκεντρικής θεραπείας, στους κόλπους της οποίας εντάσσει, τελικά, την Focusing-βιωματική προσέγγιση/θεραπεία. Έτσι, η τελευταία μπορεί να αποτελεί μια «αυτόνομη» προσέγγιση, αλλά παραμένει πάντα μια δυνατή κατεύθυνση της προσωποκεντρικής θεραπείας. Αυτή ακριβώς η σχέση εκφράζεται άλλωστε και μέσα από την επιλογή του τίτλου του βιβλίου.
Οι θέσεις αυτές εκφράζουν και τη δική μας οπτική, φιλοσοφία και προσέγγιση. Αυτές «υιοθετούμε» στην πρακτική μας, αλλά και στην εκπαίδευση των σπουδαστών μας στο Ελληνικό Κέντρο Focusing. Αισθανόμαστε δε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι που είμαστε πλέον σε θέση να τις μοιραστούμε με συναδέλφους άλλων προσεγγίσεων, στοχαστές, ακαδημαϊκούς, ερευνητές, αλλά και με κάθε αναγνώστη που επιθυμεί να γνωρίσει την προσωποκεντρική θεραπεία και τη Focusing-βιωματική προσέγγιση, ελπίζοντας ότι μέσα από δημιουργικό διάλογο, όσο και κριτική αντιπαράθεση, θα συναντηθούμε…
Για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, θα σημειώσουμε στη συνέχεια μερικές παρατηρήσεις ως προς τους όρους της θεωρίας και φιλοσοφίας –κυρίως της Focusing-βιωματικής προσέγγισης–, επειδή το βιβλίο αυτό είναι το πρώτο που κυκλοφορεί σε σχέση με τη συγκεκριμένη θεραπευτική κατεύθυνση.
Καταρχήν, χρειάζεται να σημειωθεί πως ο Eugene Gendlin, θεμελιωτής και κύριος εκφραστής της Focusing-βιωματικής προσέγγισης, στην προσπάθειά του να διατυπώσει βασικούς όρους της σκέψης και της φιλοσοφίας του, δεν ανατρέχει σε ήδη καθιερωμένες λογικές κατηγορίες και γνωστά εννοιολογικά σχήματα, αλλά προτείνει δικούς του όρους και έννοιες. Συχνά προχωρά σε νεολογισμούς που πολύ δύσκολα μπορούν να μεταφραστούν και να αποδοθούν σε άλλη γλώσσα.
Ωστόσο, αυτό που μπορεί να αποβεί βοηθητικό και πρέπει να επισημανθεί εδώ είναι πως το βασικό και θεμελιώδες στοιχείο της σκέψης του Gendlin αποτελεί η έννοια της «διαδικασίας». Τη διαδικασία, τη διαρκή ροή, το συνεχές γίγνεσθαι, τη συνεχή κίνηση σε κάθε της πτυχή προσπαθεί να περιγράψει ο Gendlin. Για τον λόγο αυτό, για να μπορέσει δηλαδή να αποδώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη διαδικαστική θεμελίωση της ζωής και των εκφράσεών της, καταφεύγει, στην αγγλική γλώσσα, στην κατάληξη -ing σχεδόν σε κάθε όρο και έννοια που χρησιμοποιεί,
Οι όροι αυτοί είναι εξαιρετικά δύσκολο να μεταφραστούν με ακρίβεια στα ελληνικά. Πολλές φορές αποδίδονται με ουσιαστικά, άλλοτε με ρήματα ή/και με περιφραστικές εκφράσεις για να αποφευχθεί η συχνή χρήση της λέξης «διαδικασία», που θα οδηγούσε τελικά σε κατάχρηση και θα κούραζε τον αναγνώστη, αν και ακριβώς αυτό είναι που όλοι οι όροι και όλες οι έννοιες του Gendlin ενέχουν υπόρρητα: τη ροή, τη διαδικασία…
Αυτό δηλαδή που κινείται και αλλάζει συνεχώς αφήνοντας πίσω του όχι καθορισμένες βεβαιότητες, αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, βιωματικά ίχνη, σωματικά ανιχνεύσιμα, μερικά συμβολοποιήσιμα, σε κάποιον βαθμό κατανοήσιμα και συνεπώς διευκολυντικά για τη μετακίνηση, ανάπτυξη και νοηματοδότηση της ζωής μας.
Ως εκ τούτου, θέλουμε να πιστεύουμε ότι, σύμφωνα με το πνεύμα της Focusing-βιωματικής προσέγγισης, το βιβλίο αυτό θα οδηγήσει τον αναγνώστη σε μια αλληλεπιδραστική εμπειρία και θα αποτελέσει έτσι μια αφορμή για προβληματισμό, αναστοχασμό, επιβεβαίωση ή/και αντιπαράθεση, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά στο ψυχοθεραπευτικό γίγνεσθαι του ελλαδικού χώρου.
Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε από καρδιάς τη Μαρία Κωβαίου, που με τις πολύτιμες συμβουλές και προτάσεις της συμμετείχε αποτελεσματικά στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου, καθώς και τον Νικόλαο Κυπριωτάκη, που αθόρυβα και ουσιαστικά συνέβαλε στην πραγματοποίηση του όλου εγχειρήματος. Επίσης, τον συγγραφέα και συνάδελφο Campbell Purton, που μας τίμησε και μας εμπιστεύτηκε τη μετάφραση του έργου του στα ελληνικά, τη ζωγράφο Κατερίνα Διακομή για το σχέδιο του εξωφύλλου, καθώς και τον Δημήτρη Παντελή των εκδόσεων Κοντύλι για τη συνεργασία. Άλλα τόσα ευχαριστώ ανήκουν και στους θεραπευόμενους, εκπαιδευόμενους, συνεργάτες και συναδέλφους μας, που όλα αυτά τα χρόνια εμπιστεύθηκαν τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειές μας για την ανάπτυξη, διάδοση και εδραίωση της προσωποκεντρικής και Focusing-βιωματικής προσέγγισης, και κατέστησαν έτσι δυνατή την έκδοση αυτού του βιβλίου.
Οι επιμελητές
Άννα Καραλή, Παύλος Ζαρογιάννης
Ελληνικό Κέντρο Focusing
TΟ ΒΙΒΛΊΟ FOCUSING ΤΟΥ ΒΡΑΒΕΥΜΈΝΟΥ φιλοσόφου και ψυχολόγου Eugene T. Gendlin, Ph.D., αποτελεί έναν κλασικό, εξαιρετικά προσιτό, οδηγό για την βιωματική διαδικασία της εστίασης στο σώμα, όπως αυτό γίνεται αισθητό εκ των έσω, δηλαδή στην ολότητα σώματος-νου-περιβάλλοντος και την υπόρρητη, σωματική γνώση και νοημοσύνη. Η διαδικασία εστίασης (Focusing), βασισμένη στην πρωτοποριακή έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο την δεκαετία του 1960, αποτελεί όχι μονάχα μια ισχυρή μέθοδο αυτοβοήθειας, αυτεπίγνωσης, δημιουργικότητας και προσωπικής ανάπτυξης αλλά και την βάση της Focusing-βιωματικής Θεραπείας. Επίσης, μέσα από την ευρεία δημοτικότητα και την επιστημονική αναγνώριση που έχει κερδίσει, συνιστά πλέον όχι μόνο ένα βασικό συστατικό στοιχείο άλλων μορφών Βιωματικής και Σωματικής Θεραπείας και Τραυματοθεραπείας, αλλά εφαρμόζεται γενικότερα και ως βάση μεθόδων επαγγελματικής καθοδήγησης, καινοτομίας και δόμησης θεωρητικών συστημάτων. Όπως τονίζει και ο ίδιος ο Gendlin, το Focusing μπορεί να συνδυαστεί πολύ εύκολα με κάθε άλλη ήδη διαθέσιμη τεχνική, μέθοδο ή προσέγγιση, βοηθητική στην προσωπική ή επαγγελματική μας ζωή, στις τέχνες και τις επιστήμες.
Το βιβλίο αυτό, το οποίο έχει καταγράψει πάνω από μισό εκατομμύριο αντίτυπα παγκοσμίως και έχει μεταφραστεί ήδη σε πάρα πολλές γλώσσες, αποτελεί ταυτόχρονα ένα εγχειρίδιο πρακτικής, θεραπείας, ψυχολογίας και φιλοσοφίας. Εδώ, με απλή γλώσσα, εκδιπλώνονται οι αρχές και το νέο σύστημα σκέψης που αποτελούν την βάση της διαδικασίας εστίασης όπως, για παράδειγμα, ο τρόπος που το σώμα μας φέρει ή ενέχει ολιστικά τις καταστάσεις που ζούμε και αποκρίνεται βιωματικά σε αυτές, μέσα από ακαθόριστες αρχικά, σωματικά αισθητές και πολυσύνθετες «βιωμένες αισθήσεις» (felt senses), γεμάτες από λεπτομερή και βιωματικά ακριβή νοήματα και συναισθήματα. Επιπλέον: ο τρόπος που το σώμα μας προάγεται στην βιωματική του διαδικασία μέσα από «βιωμένες αλλαγές» (felt shifts), άμεσα αισθητές, δραματικές ή όχι, αλλά πάντοτε απελευθερωτικές. Στο βιβλίο αυτό ο Gendlin αναπτύσσει, επίσης, με προσοχή και σαφήνεια, την μέθοδο της διαδικασίας εστίασης σε έξι εύχρηστα βήματα ή κινήσεις, καθώς και τον τρόπο και την διαδικασία για να ακούμε τους άλλους ανθρώπους και να ανακαλύπτουμε τον πλούτο των βιωμάτων τους. Εξετάζει, τέλος, την δυνατότητα για ένα νέο είδος σχέσεων, αλλά και κοινωνικών πρακτικών· ένα νέο είδος κοινωνικών σχέσεων που μπορούν να ξεπερνούν τους αναχρονιστικούς και καθιερωμένους ρόλους και πρότυπα.
Στις σελίδες του βιβλίου θα βρείτε πολλά στοιχεία για περαιτέρω πληροφορίες και μελέτη, καθώς και για το πώς θα μπορούσατε να εκπαιδευτείτε στο Focusing.
Contributors to this volume:
Sara Bradly, Ann Weiser Cornell, Frans Depestele, Akiko Doi, Akira Ikemi, Joan Klagsbrun, Nikolaos Kypriotakis, Mary Jeanne Larrabee, Nada Lou, Sarah Luczaj, Greg Madison, Barbara McGavin, Kathy McGuire, Julian A. Miller, Claude Missiaen, Judy Moore, Tadayuki Murasato, Atsmaout Perlstein, Campbell Purton, Bart Santen, Astrid Schillings, Donata Schoeller, Ernesto Spinelli, Tine Swyngedouw, Hideo Tanaka, Alan Tidmarsh, Siebrecht Vanhooren, René Veugelers, Johannes Wiltschko, Jun Xu, Pavlos Zarogiannis
Contributors to this volume:
Peter Afford, Stephanie Aspin, Friedgard Blob, Peter Campbell (with John Keane and Dave Young), Mick Cooper, Leslie Ellis, Isabel Gascón Juste, Svetlana Kutokova, Nikolaos Kypriotakis, Mia Leijssen, Monika Lindner, Nada Lou, Anna Magee, Judy Moore, Salvador Moreno-López, Tomonori Motoyama, Jenny Newman, Rob Parker, Fiona Parr, Michael Seibel, Yael Teff-Seker, Brian Thorne, Satoko Tokumaru, Zoe Voulgaraki, Greg Walkerden, Jen White
EURASIA Publications
Tel. +30 210 3614968 - Fax: +30 210 3613581
Address: Ομήρου 47, Αθήνα, 10672, Ελλάδα
Google Map
https://www.facebook.com/eurasia.ekdoseis/
www.instagram.com/ekdoseis_eurasia/
